Konferencja „Odbudować nieodbudowane”

„Odbudować nieodbudowane. Problematyka odbudowy i rekonstrukcji w świetle współczesnych wyzwań” to tytuł konferencji, która odbyła się w dniach 20–21 września 2023 r. w siedzibie ASP w Warszawie – Pałacu Czapskich. Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków oraz Stowarzyszenie Architektów Polskich SARP były partnerami konferencji, którą zorganizowały spółka Pałac Saski wraz z Akademią Sztuk Pięknych w Warszawie.

Podczas dwudniowych obrad goście konferencji rozmawiali o odbudowie i rekonstrukcji obiektów o znaczeniu historycznym, a dyskusja toczyła się w czterech blokach tematycznych: „Architektura historyczna we współczesnej urbanistyce”, „Pałac Saski, Pałac Brühla – wartości odbudowy i odbudowa wartości” (dzień pierwszy), „Funkcje i społeczny odbiór odbudowanych obiektów” oraz „Tradycyjne rzemiosła a współczesne odbudowy” (dzień drugi).

Program konferencji obejmował wystąpienia naukowców, muzealników, konserwatorów i urzędników, którzy wspólnie zastanawiali się nad tym, z czego wynika potrzeba odbudowy obiektów dziedzictwa, jak taką odbudowę przeprowadzić, jakich błędów można przy tym uniknąć, a z jakich dobrych praktyk skorzystać.

Podczas konferencji mowa była zarówno o przedsięwzięciach dawnych (podniesienie Warszawy z ruin po zakończeniu drugiej wojny światowej), jak i współczesnych (odbudowa Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla i trzech kamienic przy ul. Królewskiej w Warszawie); o wyzwaniach napotykanych w dużych ośrodkach miejskich (prace remontowo-budowlane w kamienicach Starego Miasta w Warszawie a zagrożenia wnętrz mieszkalnych) i w tych mniejszych (społeczno-ekonomiczny kontekst odbudowy zabytków w małych miastach); o rekonstrukcjach cyfrowych (wirtualna rekonstrukcja synagogi w Mogielnicy) i tych jak najbardziej namacalnych (grodzisko w Tumie) – a to tylko niektóre z dyskutowanych przez teoretyków i praktyków zagadnień.

Ważny głos stanowiły wystąpienia uczestników z zagranicy, którzy odnieśli się do doświadczeń rekonstrukcji unikalnych dla ich krajów, które mogą jednak stanowić punkt odniesienia dla podobnych inicjatyw. Poruszono temat architektury historycznej we współczesnym Charkowie w Ukrainie, Starego Bazaru w Djakowicy w Kosowie oraz odbudowy Zamku Wielkich Książąt Litewskich w Wilnie na Litwie.

Wymiana doświadczeń i wspólny namysł nad problematyką odbudowy właśnie w Polsce, w centrum Europy, są adekwatne do bolesnych doświadczeń mieszkańców naszego kontynentu. Wiek XX przyniósł społeczności międzynarodowej liczne wyzwania związane z ochroną światowego dziedzictwa materialnego i niematerialnego. W tym czasie, szczególnie w wyniku konfliktów zbrojnych, utracony został cały szereg obiektów o wyjątkowym znaczeniu, zarówno dla lokalnych wspólnot, jak i ogółu ludzkości. Problem ten nie traci niestety na aktualności w obliczu zniszczeń zabytkowych obiektów, których świadkami jesteśmy obecnie. Prowadzona przez Rosję wojna przeciwko Ukrainie to przede wszystkim straty ludzkie, ale także świadome niszczenie dziedzictwa, które jest dla społeczeństwa istotnym spoiwem, nośnikiem historii i tożsamości.

Międzynarodowa konferencja „Odbudować nieodbudowane” stworzyła przestrzeń do dyskusji nad wyzwaniami konserwatorskimi, architektonicznymi i urbanistycznymi łączącymi się z odbudową. Największym zadaniem na przyszłość niezmiennie pozostaje realizowanie projektów wpisujących historyczną zabudowę we współczesną tkankę miejską przy jednoczesnym poszanowaniu tożsamości kulturowej i historycznej mieszkańców.

Zapraszamy do zapoznania się z galerią zdjęć z wydarzenia.